Güvenilir Gürültüde Konuşma Odyometrisi
Odyolog Sami AKTAŞ
Konuşarak iletişim insan işitme sisteminin en önemli olgularından biridir. Günlük hayatta, iletişim genellikle gürültülü ortamlarda gerçekleşir. İşitme kaybı olan bireyler özellikle gürültülü ortamlarda konuşmayı anlama zorluğu çektiklerinden şikayet ederler. Bu nedenle işitme kaybının teşhisi ve rehabilitasyonu gürültülü ortamda konuşma odyometrisini de içermelidir. Matris testleri günlük hayatta yaşanan durumlara (bütün bir cümlenin gürültülü ortamda dinlenmesi) benzerlik gös- termeleri nedeni ile çok daha hassas ölçümler sunarlar. Bu yüzden matris testleri gerçekçi ortamlarda değişik işitme cihazlarıyla uygulanarak değişik cihazlar arasındaki performans farklarını göstermek için de kullanılabilirler. Matris testleri +/- 1dB aralığında gürültüde konuşmayı anlama eşiğini ölçebilen adaptif testlerdir. Matris testinde kullanılan cümleler aynı yapıdan oluşmuştur. (Türkçe’de özne-sayı- sıfat-nesne-yüklem, örneğin “Seyhan sekiz temiz gömlek bulmuş”). Test listeleri elli kelimelik bir en- vanterden (matris) raslantısal olarak seçilmiş cümlelerden oluşur. Böylece her kategoride on kelime bulunur. Cümleler raslantısal olarak oluşturulsa bile gramer yapıları doğrudur. Bu şekilde yaklaşık 100000 değişik cümle oluşturulabileceğinden cümlelerin hatırlanması imkansızdır. Sonuç olarak kısa bir alıştırmadan sonra matris testi aynı hastaya test sonuçlarını etkilemeksizin defalarca uygulanabilir. Odyoloğun hastanın dilini konuşmasına da gerek yoktur: Matris
testleri kapalı test formatında da uygulanabilir. Kapalı test formatında hasta duyduğu kelimeleri ek- randa göreceği matristen kendisi seçebilir. Sonuç olarak matris testleri, dünyada ilgili dilin konuşul- duğu her yerde rahatlıkla uygulanabilir. Benzer cümle yapıları nedeni ile değişik dillere ait matris testleri de birbirleriyle rahatlıkla karşılaştırılabilir.
Matris testinin uygulaması
Matris testleri hastalara uygulanmak üzere profesyonel bir odyoloji yazılımı olan Oldenburg Measure- ment Application (OMA) yazılımı içerisinden çalıştırılır. Bu yazılım piyasada mevcut pek çok odyo- metre ile uyumludur. Adaptif ölçümlerde gürültü seviyesi hastanın kolaylıkla işitebileceği bir seviyede (varsayılan seviye 65dB-SPL.) sabit tutulur. İlk cümle (uyaran) hastaya 0dB sinyal / gürültü oranında (0dB SGO) dinletilir. Takip eden cümlelerde konuşma seviyesi hastanın bir önceki cümleye verdiği yanıta göre belirlenir. Hastanın en az üç kelimeyi doğru olarak tekrar ettiği durumlarda sinyal
/ gürültü
Güvenilir Gürültüde Konuşma Odyometrisi
Odyolog Sami AKTAŞ
Konuşarak iletişim insan işitme sisteminin en önemli olgularından biridir. Günlük hayatta, iletişim genellikle gürültülü ortamlarda gerçekleşir. İşitme kaybı olan bireyler özellikle gürültülü ortamlarda konuşmayı anlama zorluğu çektiklerinden şikayet ederler. Bu nedenle işitme kaybının teşhisi ve rehabilitasyonu gürültülü ortamda konuşma odyometrisini de içermelidir. Matris testleri günlük hayatta yaşanan durumlara (bütün bir cümlenin gürültülü ortamda dinlenmesi) benzerlik gös- termeleri nedeni ile çok daha hassas ölçümler sunarlar. Bu yüzden matris testleri gerçekçi ortamlarda değişik işitme cihazlarıyla uygulanarak değişik cihazlar arasındaki performans farklarını göstermek için de kullanılabilirler. Matris testleri +/- 1dB aralığında gürültüde konuşmayı anlama eşiğini ölçebilen adaptif testlerdir. Matris testinde kullanılan cümleler aynı yapıdan oluşmuştur. (Türkçe’de özne-sayı- sıfat-nesne-yüklem, örneğin “Seyhan sekiz temiz gömlek bulmuş”). Test listeleri elli kelimelik bir en- vanterden (matris) raslantısal olarak seçilmiş cümlelerden oluşur. Böylece her kategoride on kelime bulunur. Cümleler raslantısal olarak oluşturulsa bile gramer yapıları doğrudur. Bu şekilde yaklaşık 100000 değişik cümle oluşturulabileceğinden cümlelerin hatırlanması imkansızdır. Sonuç olarak kısa bir alıştırmadan sonra matris testi aynı hastaya test sonuçlarını etkilemeksizin defalarca uygulanabilir. Odyoloğun hastanın dilini konuşmasına da gerek yoktur: Matris
testleri kapalı test formatında da uygulanabilir. Kapalı test formatında hasta duyduğu kelimeleri ek- randa göreceği matristen kendisi seçebilir. Sonuç olarak matris testleri, dünyada ilgili dilin konuşul- duğu her yerde rahatlıkla uygulanabilir. Benzer cümle yapıları nedeni ile değişik dillere ait matris testleri de birbirleriyle rahatlıkla karşılaştırılabilir.
Matris testinin uygulaması
Matris testleri hastalara uygulanmak üzere profesyonel bir odyoloji yazılımı olan Oldenburg Measure- ment Application (OMA) yazılımı içerisinden çalıştırılır. Bu yazılım piyasada mevcut pek çok odyo- metre ile uyumludur. Adaptif ölçümlerde gürültü seviyesi hastanın kolaylıkla işitebileceği bir seviyede (varsayılan seviye 65dB-SPL.) sabit tutulur. İlk cümle (uyaran) hastaya 0dB sinyal / gürültü oranında (0dB SGO) dinletilir. Takip eden cümlelerde konuşma seviyesi hastanın bir önceki cümleye verdiği yanıta göre belirlenir. Hastanın en az üç kelimeyi doğru olarak tekrar ettiği durumlarda sinyal
/ gürültü seviyesi düşürülür. Doğru tekrar edilen kelimelerin sayısı üçten az ise seviye artırılır.
Matris testleri 20 ya da 30 cümle kullanılarak uygulanabilir. 20 cümleden oluşan bir testin uygulan- ması ortalama 4 dakika sürer. Matris testi işitme kaybının teşhisi için kullanılabilir. Sabit bir konfigüras- yonda (serbest alan yada kulaklık ile) elde edilen konuşmayı anlama eşiği (SRT) normal işiten bireylerdeki referans SRT dağılımı ile karşılaştırılabildiği için, gürültüde konuşmayı anlama eşiğine ilişkin işitme kaybı miktarı da hesaplanabilir. Anlama eşiğindeki 3dB’lik fark konuşmanın anlaşılmasında %40’a kadar varan bir fark oluşturabilir. Matris testleri, teşhisin dışında değişik durumların karşılaştırılması için de kullanılabilir. Bu uygulamalara örnek olarak işitme cihazı ile ya da işitme cihazsız uygulamalar, cerrahi öncesi ve sonrası uygulamalar, farklı işitme cihazları ya da aynı işitme cihazı için farklı ayarların etkisinin gösterilmesi verilebilir. Bu gibi durumlarda genellikle serbest alan testi uygulanır. Matris testleri gürültüde konuşma eşiğini ölçme testleri oldukları için konuşma ve gürültü farklı yönlerdeki farklı hoparlörlerden verilerek, gerçek ortamların değerlendirilmesine yardımcı olabilir.
seviyesi düşürülür. Doğru tekrar edilen kelimelerin sayısı üçten az ise seviye artırılır.
Matris testleri 20 ya da 30 cümle kullanılarak uygulanabilir. 20 cümleden oluşan bir testin uygulan- ması ortalama 4 dakika sürer. Matris testi işitme kaybının teşhisi için kullanılabilir. Sabit bir konfigüras- yonda (serbest alan yada kulaklık ile) elde edilen konuşmayı anlama eşiği (SRT) normal işiten bireylerdeki referans SRT dağılımı ile karşılaştırılabildiği için, gürültüde konuşmayı anlama eşiğine ilişkin işitme kaybı miktarı da hesaplanabilir. Anlama eşiğindeki 3dB’lik fark konuşmanın anlaşılmasında %40’a kadar varan bir fark oluşturabilir. Matris testleri, teşhisin dışında değişik durumların karşılaştırılması için de kullanılabilir. Bu uygulamalara örnek olarak işitme cihazı ile ya da işitme cihazsız uygulamalar, cerrahi öncesi ve sonrası uygulamalar, farklı işitme cihazları ya da aynı işitme cihazı için farklı ayarların etkisinin gösterilmesi verilebilir. Bu gibi durumlarda genellikle serbest alan testi uygulanır. Matris testleri gürültüde konuşma eşiğini ölçme testleri oldukları için konuşma ve gürültü farklı yönlerdeki farklı hoparlörlerden verilerek, gerçek ortamların değerlendirilmesine yardımcı olabilir.