İşitme Cihazı Nedir? Nasıl Çalışır?

İşitme cihazı temel olarak ortamdaki sesleri yükselterek işitme güçlüğü çekenin ses duymasını sağlayan bir cihazdır.

cihazlar

İşitme cihazı temel olarak ortamdaki sesleri yükselterek işitme güçlüğü çekenlerin duymasını sağlayan bir cihazdır. Cihazın mikrofonuna, herhangi bir ses sinyali basıncı oluştuğunda mikrofonun içinde bulunan diyafram titreşir bunun sonucunda gerilim elde edilir ve lineer ses elektriksel sinyale dönüşür. Elde edilen elektriksel sinyal dijital sinyal proseste kompresyon algoritmalarına tabi tutulur, dönüşüme, değişime uğrayarak, çevre sesleri ve gürültüler baskılanır bunun sonucunda daha saf ses elde edilir. Dijital proses işlemesinden sonra, sinyal sistemin son bağlantısı olan Hoparlör aracılığıyla tekrar dijitalden lineer sese dönüşür. Hoparlör, kendisine ulaşan elektrik sinyallerini, tekrar ses dalgalarına çeviren bir transducer olarak görev yapar. Hoparlörde tekrar akustik enerjiye çevrilen sinyaller kişinin kulağına iletilir ve böylece işitme güçlüğü çekenin duyması sağlanır.

İşitme cihazı, işitme kaybının ilerlemesini veya gerilemesini sağlamaz. Sadece işitme kayıplının işitmesini ve günlük yaşantısını kolaylaştıracak yardımcı bir cihazdır.
Dijital işitme cihazlarında temel prensip, akustik enerji olan ses sinyallerini elektrik sinyaline çevirip, dijital işlemcide işleyerek doğala en yakın sesi oluşturur ve işitmesi zayıflayanların daha rahat işitmelerini sağlar. Yapılan bilgisayar bağlantısıyla da cihaz, işitmesi zayıflayan kişinin işitme kaybına ve isteklerine uyacak biçimde uyarlanır.

İşitme cihazı Hangi Durumlarda Kullanılırlar?

Kişide mevcut işitme kaybının ilaç ya da ameliyatla düzelme ihtimalinin olmadığı veya düzelme ihtimali olsa bile özellikle ameliyatların riskli bulunması durumunda işitme cihazı kullanılır.  Her iki kulakta işitme kaybı varsa işitme cihazı her iki kulakta kullanılır. İşitme kaybının sabit ve kalıcı olması durumunda işitme cihazı kullanmak zorunludur.  İşitme kaybına yönelik farklı elektro akustik aparatlar içinde en rahat, en risksiz ve maliyeti en düşük olan işitme cihazıdır.  İşitme cihazı uzmanı işitme kaybına göre cihaz seçimi yapacaktır. İşitme cihazından faydanın sağlanamaması durumunda Koklear gibi farklı elektro akustik ürünlerine yönlendirebilir.

Nasıl Çalışırlar?

İşitme cihazının başlıca 3 parçası bulunmaktadır.
1-Mikrofon: Ses enerjisini elektriksel sinyale çeviren bileşendir.
2-Amplifikatör: Mikrofonun oluşturduğu elektriksel sinyalin işlemesini ve kazancını arttıran bileşendir.
3-Hoparlör:  Yükseltilen elektriksel sinyali ses enerjisine dönüştüren bileşendir

Kaç Tür İşitme Cihazı Vardır?

İşletim sistemi açısından İşitme cihazları analog ve dijital olmak üzere 2’ye ayrılırlar. Analog cihazların üretimi sonlandığından üzerinde durmaya gerek yoktur.  Dijital işletim sistemiyle çalışan İşitme cihazlarının farklı kategorileri bulunmaktadır. Kulakta yerleşim şekillerine göre farklı adlandırılırlar.  Örneğin;  Kulak arkası cihaz, Kulak arkası RIC, Kulak arkası Open, TIE ( hoparlör ve mikrofonun kulak içinde diğer aksamın kulak arkasında olan yeni bir kategoridir),

Kulak içi, kanal içi, dip kanal ve mini dip kanal gibi cihazlar hava yolu ile çalışan cihazlardır.  Ayrıca Kemik yoluyla çalışan işitme cihazları da bulunmaktadır. Kemik yoluyla gözlük tipi, taç tipi veya Mastoide yapışkanla tutturulan işitme cihazları bulunmaktadır.

İletim hattı yönüyle hava yolu ve Kemik yolu kullanılmaktadır. Hava yoluyla kullanılan cihazlar hava yolu işitme cihazları olarak adlandırılırken, kemik yoluyla kullanılan cihazlar da kemik yolu işitme cihazları olarak adlandırılır. Ayrıca kemik yoluyla kullanılan cihazların ameliyatla uygulanan farklı çeşitleri de bulunmaktadır.

İşitme Cihazı Nasıl Seçilir?

İşitme cihazına karar verilirken belirli kriterler göz önünde tutulur. İşitme kaybının derecesi, işitme kaybının hangi frekanslarda olduğu, konuşmayı anlama derecesi, kulaktaki işitme sorunun olduğu alanı,  kulak kanalının anatomik yapısı, kulaktaki patolojik durum, işitme cihazı kullanma yeteneği gibi durumlar göz önünde bulundurulur.

İşitme cihazını hangi Kulağa Takmak Gerekir?

İşitme kaybının olduğu kulağa işitme cihazı takılır.  Her iki kulakta işitme kaybı varsa her iki tarafa takılır. Çift taraflı cihaz kullanmanın yönlülüğü tespit etmek, gürültüde rahat anlamak, ses kaynağını rahat takip etmek, ses farklarını anlamak ve ses mesafesini tahmin etmek gibi onlarca faydası bulunmaktadır. Çift taraflı işitme kaybı olduğu halde tek tarafta işitme cihazı kullanmak kişiyi doğal olan ses dünyasından uzaklaştırır, diğer kulağın tembelleşmesine neden olur.

İşitme cihazı kulağı tembelleştirir mi?

İşitme cihazlarının kulağı tembelleştirmesi söz konusu değildir. İşitme cihazı kullanılırsa işitme sinir hücrelerinin çalışmasına neden olduğundan kulağın çalışma ömrünü uzatır. Çalışmayan işitme sistemi zaman içinde beyin tarafından unutulur.

İşitme cihazıma alışabilir miyim?

Sabır gösterildiğinde bünyemiz Protez aparatlara adaptasyon sağlar. Bizler Protez dişe ve gözlüğe alıştığımız gibi işitme cihazına da alışırız. Sadece cihaza alışmak için belirli süreye ihtiyaç vardır. İşitme kaybı başlangıcında işitme cihazını erken kullanmaya başlayanlar cihaz daha erken alışırken, uzun süre işitme cihazı kullanmayanlar daha zor alışır. Nedeni ise, işitme kaybının başlamasıyla erken cihaz kullanmaya başlayanlar cihazlarından daha fayda sağladıklarından cihazı kabullenmeleri daha kolaydır. Çevre seslerini ve doğal ses dünyasını tanıdıklarından adaptasyonları daha kolaydır.

Cihazıma alışamıyorsan nedeni ne olabilir?

Aşağıdaki nedenler içinden biri veya bir kaçı olabilir.

  • İşitme testi yanlıştır/ eksiktir
  • Cihaz seçimi yanlıştır
  • Cihaz uyarlaması yanlıştır
  • Kalıp yanlıştır
  • Uzmanın danışmanlığı eksiktir
  • İşitme kaybına rağmen uzun süre cihaz kullanılmamıştır
  • Cihaz alışma süresi içinde strateji uygulanmamıştır
  • İnce uyarlama yapılmamıştır.
  • Cihaz kullanım gereksinimi kullanıcı tarafından onaylanmamıştır.

İşitme cihazıma alışmam için ne yapmalıyım?

İşitme cihazını ilk kullananlar için aşağıdaki kullanım şekli tavsiye edilir. Cihaza erken alışmak için uygulama ve adaptasyonun eksiksiz olması gerekir. Uyarlama ve kalıp/ prop yerleşimi doğru olmalıdır.

5 haftalık bir planın seçilmesi alışmayı kolaylaştıracaktır.

  1. Hafta günde iki saat sakin ortamda kullanılır. Aralıklar kullanılır
  2. Hafta günde dört saat, sakin ortamda kullanılır. Aralıklarla kullanılır.
  3. Hafta günde 8 saat sakin ortamda kullanılır. Aralıklarla kullanılır
  4. Hafta günde 12 saat kullanılır. 8 saat sakin ortam, 4 saat dış ortam normal dış ortam.
  5. Hafta tam gün sakin ve dış ortamda kullanılır. Aşırı gürültü ortamlara temkinli olmak gerekir.

Cihazı ilk kullandığımda nelere sabır göstermeliyim?

Uzun süre cihaz kullanmayanlar dış ortamda olan seslerinin çoğunu unuturlar, kendi nefes sesini, vücut ve giysi seslerini, ayak seslerini işitirken rahatsız olurlar. Bu seslere alışmak bir süreye ihtiyaç vardır.  Çevremizde binlerce ses çeşidi var ne kadar çeşitli ses işitir ve onları kavrarsak çevre ile iletişimiz o derece artacaktır. Dikkat etmemiz gereken bir ayrıntı daha vardır o da işitme cihazının bir kulak olmadığını baştan kabullenmemiz gerekir, alışagelen bir sesi beklemek doğru değildir. İşitme cihazı elektro akustik bir aparat olduğundan hiçbir zaman kulağın sunduğu yüksek ses kalitesini sunamaz. Cihazın performansını artırmak için cihaz uygulamasının ve uyarlamasının doğru yapılması gerekmektedir. Onun için cihaz aldığınız işitme merkezinin donanımlı olması ve mesleki yetkinliğe sahip olması sorunlarınızı azaltacak ve daha iyi duymanızı sağlayacaktır.  Tecrübelerinizi not edin ve sorunları açıkça yazın, işitme merkezine giderek bu sorunları anlatın. İşitme uzmanınız bu sorunlara uygun çözüm bulmak için yardımcı olacaktır.

Sorunları nasıl not edebilirim?

Sakin ortamda cihaz kullanırken karşılaştığını sorunları yazınız. Örneğin;

Buzdolabı, klima, elektrikli süpürge, çamaşır makinesi,

Gazete yaprağının hışırtısı, kapı sesi, kapı çarpması, duvar saati, telefon sesi, zil sesi

Dış ortamda ise; korna sesinden, sirenden, trafik temel gürültüsünden rahatsız oluyorsanız not ediniz.

Televizyon veya radyo dinlerken karşılaştığınız sorunları, tekli veya grup konuşmalarında oluşan yön tespiti veya anlama gibi sorunlarınızı açıkça yazınız.

Anlamadınız veya anlamakta zorlandığınız kelimeleri yazınız. Örneğin, Tarih ile sarih, Pastane ile hastane, Yaş ile baş, Kuş ile kaş gibi kelimler,

Sinir ses hücreleri zayıflayan kişilerin kelimeleri anlama sorunları kullandıkları cihazdan ziyade harfleri ve kelimeleri beyne ileten sinir tüy hücrelerinin zayıflaması veya yok olmasından kaynaklanır. Sinirsel tip işitme kaybınsa sahip kişilerin dudak okumaları anlamayı kolaylaştıracaktır.

İC STİL VE ÇEŞİTLERİ

İşitme cihazları hava yolu ve kemik yolu olmak üzere 2’ye ayrılır. Hava yolu işitme cihazları yaygın olarak kullanılan cihazlardır ve genel olarak 3 farklı segmente ayırabiliriz. Bunlar BTE, RIC ve ITE’dir. Ancak bu segmentasyonlar içinde de farklı tipte cihazlar bulunmaktadır. Bunun yanında kemik yolu cihazlar da gözlük tip ve taç tip olarak 2’ye ayrılır.

HAVA YOLU İŞİTME CİHAZLARI

Normal işitme fizyolojisinde seslerin ilerlediği iletim yolu, hava yolu işitme cihazları için de geçerlidir. Ses, dış kulak yoluna girerken doğal olarak amplifiye edilir. Dış kulak yolu, kulak zarı, kemikçikler ve koklea yolunu izleyerek beyne gönderilir ve işitilmiş olur.

Kulak arkası İşitme cihazı, BTE (Behind the Ear)

Mikrofon, hoparlör, çip gibi tüm elektronik bileşenlerin kulağın arkasında olduğu işitme cihazı türüdür. Kulağın arkasında üretilen ses, bir hortum vasıtasıyla kulak kanalına iletilir. Kulak kanalındaki sabitleme kalıp ile yapılır.

Uygulama alanı:

– Hafif dereceden çok ileri dereceli işitme kayıplarına kadar kullanılabilir.

Kulak arkası, BTE – Open

Klasik kulak arkasında kullanılan boynuz ve kalın hortum yerine, ince bir transparan hortum kullanılır ve ses bu ince hortumdan geçerek kulak kanalına iletilir.

Uygulama alanı:

– Hafif ve orta dereceli yüksek frekans işitme kayıplarına verilir.

Kulak arkası RIC-RIE, (Receiver in the Canal – Receiver in the Ear)

Mikrofon, çip gibi tüm elektronik bileşenlerin kulağın arkasında, hoparlörün kulak içinde olduğu işitme cihazı türüdür.

Uygulama alanı

– Hafif dereceli işitme kayıplarından ileri dereceli işitme kayıplarına kadar kullanılabilir.

TIE ( Transducers in the ear)

Mikrofon ve hoparlörün kanal içinde, çip, pil ve diğer bileşenlerin kulak arkasında olduğu yeni kategori bir cihaz tipidir. Kulak içi veya kulak içi olarak adlandırılamaz çünkü bileşenlerin yerleşimi mevcut diğer cihazlara benzememektedir.

Uygulama alanı:

Hafiften çok ileri dereceli kayba kadar uygulama yapmak mümkündür.

Kulak içi cihazlar

Kulak içi cihaz tanımı, genelde tüm kanal içine yerleştirilen cihazlar için kullanılmaktadır.  Bu cihazların ortak özelliği ise, tüm elektronik birleşenlerin konkaya veya dış kulak kanalına yerleştirme durumundan kaynaklanır. Kulak içi cihazlar kendi içinde boylarına göre farklı isimlendirilirler.

Kulak içi ( Concha (Konka)

Kişisel kalıpla yapılır ve konka’ya yerleştirilir. Tüm konka’yı kapladığından en büyük boy olarak bilinir. Kanalın çok dar olması veya kulak kepçesinin olmadığı durumlarda tercih edilir.

 Uygulama alanı: Hafiften çok ileri dereceli işitme kaybına kadar uygulamak mümkündür.

Kulak içi, ITE (In the Ear)

Kulaktan alınan kişisel kalıba, tüm elektronik birleşenlerin kulak içine işitme cihazını yerleştirme şeklidir. Dış kulaktan göründüğünden ve kulak kanalının başına yerleştirildiğinden dolayı kulak içi cihaz olarak tanımlanır.

Kullanım alanı: Orta ve çok ileri dereceli kayıplar için uygulanır.

Kanal içi, ITC (In the Canal)

Kulaktan alınan kişisel kalıba, tüm elektronik birleşenlerin kulak içine işitme cihazını yerleştirme şeklidir. Cihaz kanala yerleştirildiğinden dolayı kanal cihazı olarak tanımlanır.

Kullanım alanı:

– Orta ve ileri dereceli kayıplar için uygulanır.

Dip kanal, CIC (Completely in the Canal)

Kulaktan alınan kişisel kalıba, tüm elektronik birleşenlerin kanal içine işitme cihazını yerleştirme şeklidir. Cihazın tümü dip kanalda olduğundan, dip kanal cihaz olarak tanımlanır.

Uygulama alanı

Hafif, orta ve ileri dereceli işitme kayıpları için kullanılabilir.

Tam dip kanal, IIC ( invisible in Canal)

Kanalın kemik kısmına yerleştirilen bir cihaz türüdür. Kendi içinde farkı türleri vardır.

Uygulama alanı: Hafif işitme kaybından orta dereceli kayba kadar uygulama yapılabilir

KEMİK YOLU İŞİTME CİHAZLARI

Kemik yolu işitme cihazları, klasik hava yolu işitme cihazları gibi normal ses iletim yolunu kullanmaz. Vibratör, direkt olarak Mastoide üzerine yerleştirilir ve dışarıdan alınan sesleri titreşimle kemik yoluyla koklaya gönderir. Kemik yolu cihazlarda iki farklı cihaz çeşidi bulunmaktadır.

1-Kemik yolu Gözlük Tip İşitme Cihazları

Gözlük tip işitme cihazlarında uyarım Mastoide üzerinden sağlanır. Kemik vibratörünün Mastoide basınç uygulamasıyla iletişim elde edilir. Cihazın elektronik bölümü gözlük sapına, vibratör ise gözlük sapının son bölümüne Mastoidi kavrayacak şekilde sabitlenir.

Uygulama alanı: Hafif ve orta dereceli kayıplar için uygundur

2-Taç Tip İşitme Cihazları

İşitme kaybı olup sık sık orta kulak enfeksiyonu geçirip kritik dönemde seslerden uzak kalma riski bulunan çocuklarda taç tipi vibratör ile alın ortasına veya Mastoide üzerine oturtularak kullanılır. Taç tipi kemik yolu işitme cihazı ile Kemik yolu gözlük tipinin çalışma şekli aynıdır. Her ikisinde Vibratör Mastoidi kavrayacak şekilde baskı uygulayarak titreşimle iletim sağlar.

Cep Tipi İşitme Cihazları

Cepte taşınabilen ve bir kordonla kulak kalıbına bağlanan cihazlardır. Teknolojik ilerlemelere paralel olarak cep tipi işitme cihazları artık pek sık kullanılmamaktadır. Sadece çok ileri derecedeki işitme kayıplarına veya yatalak hastalara önerilmektedir.

Koklear İmplant

İşitme cihazlarından denendiği halde istifa edemeyen kişilere ameliyat ile takılan elektro akustik bir işitme sistemidir. Koklear ameliyatı kliniksel prosedürlere bağlıdır. Lütfen konu ile ilgili kaynaklara müracaat ediniz.

FM Sistemi Telsiz Cihazları:

İşitme cihazıyla beraber kullanılan yardımcı cihazlardır. Genelde eğitim amaçlı kullanılır. Gürültüleri azaltmak ve mesafe sorununu çözmek için kullanılır. FM sistemi alıcı ve verici olmak üzere iki parçadan oluşur. Verici, öğretmen tarafından mikrofon olarak kullanılır. Alıcı ise özel kordon ve pabuç ile işitme cihazına takılarak çocuk tarafından kullanılır.